De eikenprocessierups is gevreesd om zijn brandharen. Deze haren zorgen namelijk voor veel overlast. Denk hierbij aan aangetaste eikenbomen en bij mensen vreselijke jeuk. Hoewel de eikenprocessievlinder al meer dan 30 jaar aanwezig is in België en Nederland, is het aantal processievlinders de laatste jaren enorm toegenomen. Zo was in 2019 sprake van een zeer hoge piek.

Oorspronkelijk komt de processievlinder uit Zuid-Europa. In Nederland is de verspreiding van deze blinder veel groter dan in België. Dat heeft te maken met het klimaat: door de opwarmende temperaturen trekken de processierupsvlinders steeds meer noordwaarts of naar koude klimaten. Hierdoor komen ze tegenwoordig ook in Denemarken, Zweden, Polen, Oekraïne en Rusland voor.

Wat is de eikenprocessierupsvlinder?

De processierups is de larve van de eikenprocessievlinder. De vlinder van de eikenprocessierups is een onopvallende nachtvlinder met een spanwijdte van 3 cm. De volwassen vlinders eten niet meer, soms likken ze nectar uit bloemen. Om de vluchten van de eikenprocessierups te volgen en om mannelijke exemplaren te vangen raden we een vlinderval of feromoonval eikenprocessierups aan.

Eitjes van de processievlinder

Een eikenprocessievlinder legt tussen 250 en 300 eitjes af in de buurt waar het beestje als vlinder is uitgekomen. Daarna vliegt de processievlinder verder om de resterende eitjes te leggen. Daarbij kan de vlinder maar liefst tussen 5 en 20 km vliegen. De eitjes worden op alle soorten eiken gelegd, maar de voorkeur van de eikenprocessievlinder gaat uit naar de inlandse zomereik. Het totale aantal eitjes van de processievlinder wordt in augustus gelegd. Vervolgens blijven de eitjes heel de winter aanwezig op de takken van de eikenbomen.

De eikenprocessierups

Vanaf april het jaar daaropvolgend komen de processierupsen uit de eitjes. Als ze vroeg in het jaar uitkomen, dan is er nog geen blad aan de eik. Dat houdt in dat er nog geen voedsel is voor de jonge rupsen. Dit betekent echter niet dat de eikenprocessierupsen dood gaan: de rupsen kunnen tot 2 weken zonder voedsel overleven.

De processierupsen leven in nesten van 300 exemplaren die in spinsel aan de bomen hangen. Overdag schuilen ze in de nesten. Vervolgens gaan ze ’s nachts op zoek naar voedsel. De eikenprocessierupsen eten het liefst de jonge blaadjes en knoppen van de zomereik en de moseik.

In eerste instantie zijn de rupsen oranje-bruin van kleur. Dit verandert later in de karakteristieke grijsgroene kleur. De rupsen vervelt maar liefst zes keer, maar pas vanaf het 3de larvestadium krijgen ze de eerste brandharen. Daarvan zijn de lange haren niet irriterend. Vervolgens komt tussen juli en september de vlinder van de processierups uit de pop. Een uitzondering hierop zijn de eikenprocessierupsen in de grondnesten.

Waarom zijn eikenprocessierupsen schadelijk?

De brandharen die de eikenprocessierupsen verspreiden tijdens de larvale 4de tot en met 6de stadia zijn het meest schadelijk voor mens en dier. Eén rups kan wel 800.000 haartjes verspreiden. Als je de kleine brandhaartjes van de eikenprocessierups aanraakt, dan veroorzaken ze jeuk en uitslag op je huid. Door deze haren in te ademen kan ook je slijmvlies geïrriteerd geraken.

De grootste overlast zijn de brandharen die vrijkomen in de directe omgeving van de besmette eikenbomen. Vooral als het in juni/juli warm en winderig is, verspreiden de brandharen zich met een rap tempo. Bovendien kunnen onder die omstandigheden de grote nesten loskomen uit de bomen. Als het echter in augustus hard waait, dan is dit minder erg want op dat moment is de verpoppingsfase bezig. Dan trekken de nesten zich samen waardoor er minder brandharen verspreid worden.

Eikenprocessierups seizoen

Het bestrijden van de eikenprocessierups kan alleen wanneer je over de juiste kennis beschikt. Hieronder geeft Biogroei daarom antwoord op vragen die regelmatig gesteld worden met betrekking tot het eikenprocessierups seizoen.

Wanneer wordt de eikenprocessierups een vlinder?

De eerste larven komen vanaf april uit. Op dit punt hebben de larven nog geen brandharen. Wanneer de eikenprocessierups in het 3de larvestadium komt, beginnen zich de eerste brandharen te vormen. Hierdoor kun je last van processierups krijgen. Doorgaans veroorzaakt de processierups vooral vanaf het 4de tot het 6de larvale stadium overlast.

De eikenprocessierups leeft dus vanaf april tot juli/augustus. De exacte levensduur van de rups is afhankelijk van wanneer de eitjes zijn gelegd en uitgekomen. Vervolgens kunnen de eerste vlinders van de processierupsen vanaf juli worden waargenomen.

Hoelang heb je last van de eikenprocessierupsen?

Mei, juni en juli zijn de drie maanden waarin je de meeste overlast ervaart van de processierups. Pas als de rupsen zich in het 3de larvestadium bevinden, ontstaan namelijk de eerste brandharen. Over het algemeen bevinden de eikenprocessierupsen zich rond half mei in dit stadium. Vanaf juni/juli verpoppen de rupsen in de nesten in de bomen, maar de meerderheid verpopt in augustus. Op het moment dat de verpoppingsfase bezig is, krimpen de nesten in en worden veel minder brandharen verspreidt.

Hoe zit het met grondnesten van de eikenprocessierupsvlinder?

In de grondnesten zitten rupsen die in verlengde diapauze gaan. Dat wil zeggen dat deze eikenprocessierupsen niet hetzelfde jaar zich ontwikkelen tot vlinder; zij voltooien pas hun het daaropvolgende jaar of nog later. Ze volgen dus een andere ontwikkelingscyclus dan de rupsen die in de bomen verpoppen.

Het is voor de wetenschappers nog niet duidelijk hoelang de rupsen in diapauze gaan. Bovendien gaan niet alle rupsen van grondnesten in diapauze. De eikenprocessierupsen kunnen ook in de grond hetzelfde jaar nog verpoppen en als vlinder uitvliegen.

Rupsen die uit grondnesten kruipen kun je in juni laag op de stam waarnemen terwijl er geen nesten in de boom voorkomen. Deze eikenprocessierupsen hebben dan hun grondnest verlaten. Op dat moment bevinden de rupsen zich in het 4de larvestadium en hebben dus al brandharen. Ze kruipen omhoog langs de stam om zich te voeden met eikenbladeren.

Waarom ontstaan grondnesten?

Droge jaren met hoge temperaturen verhogen de kans op grondnesten. Als juni een zeer hete maand is, dan zijn de eikenprocessierupsen geneigd om grondnesten te vormen. Daar is het immers koeler. Daarnaast kunnen grondnesten ontstaan als de eikenbladeren meeldauw hebben. Er is dan namelijk geen eetbaar voedsel meer voor de rupsen.

Processierups bestrijding

Eikenprocessierups bestrijding is al jaren een populair onderwerp. Alleen de afgelopen jaren is er meer aandacht voor. Dat komt vooral door 2019. Dat was een jaar waarin de eikenprocessievlinder populatie ontplofte, met veel overlast en gezondheidsrisico’s als gevolg. Eikenprocessierups bestrijden is echter niet evident. Er zijn verschillende methodes beproefd. Deze methodes van processierups bestrijding leggen wij hieronder stuk voor stuk toe.

Zo wordt eikenprocessierups chemisch bestrijden ten stelligst afgeraden, omdat je hiermee ook de natuurlijke vijanden van de eikenprocessierupsen doodt. Daarentegen is het juist aan te raden om zoveel mogelijk de nuttige natuurlijke bestrijders te stimuleren. Biodiversiteit levert namelijk de beste bestrijding op lange termijn op.

Wegbranden van nesten met onkruidbrander

Rupsen wegbranden gebeurt wanneer de processierups zich in het 4de tot en met 6de larvestadium bevindt of tijdens het verpoppen van de rups. Met een onkruidbrander op gas of elektriciteit kun je de nesten wegbranden. Gebruik het liefst daarbij een lans om voldoende afstand te kunnen houden van de brandharen. Verder moet de vlam gelijkmatig worden bewogen evenwijdig aan de boomstam. Op die manier worden de rupsen en brandharen direct effectief vernietigd door de brander.

Let op: het is noodzakelijk om het wegbranden door een professional die beschikt over de nodige veiligheidskledij uit te laten voeren. Wil je als particulier deze methode toepassen? Dan is er een onnodig verhoogd risico voor jezelf en de omgeving.

Nadelen van wegbranden van nesten

• Delen van de nesten en brandharen worden door de luchtcirculatie van de brander weer in de omgeving geslingerd
• De natuurlijke vijanden die zich in de nesten bevinden (denk aan larven van sluipwespen en sluipvliegen) worden ook verbrand bij deze methode
• Te lang branden kan de bast van de eik beschadigen
• Bij het wegbranden van grondnesten wordt de begroeiing onderaan de boom ook vernietigd

Natuurlijke vijand eikenprocessierups

De natuurlijke bestrijding van eikenprocessierups is een belangrijk onderdeel van het maatregelenpakket die openbare besturen nemen. Voor zo’n natuurlijke bestrijding worden de natuurlijke vijanden van de processierups ingezet. Uiteraard kun jij zelf ook op deze manier de eikenprocessierups bestrijden.

Er zijn verschillende goede bestrijders van eikenprocessierupsen. De enige uitdaging? Deze natuurlijke vijanden naar je tuin lokken. Meer biodiversiteit in je tuin creëren is een proces van jaren. Je moet je dus niet laten ontmoedigen als je de eerste jaren weinig of geen resultaat boekt! Om je een handje te helpen noemen wij van Biogroei hieronder 5 natuurlijke vijanden van de eikenprocessierups.

Koolmezen

Koolmezen zijn echte opruimers in tuinen en parken. Ze voederen massa’s rupsen aan hun jongen waaronder de buxusmotrups en eikenprocessierups. Naast de koolmees eten ook ringmussen en pimpelmezen eikenprocessierupsen.

Plaats koolmeeskastjes in het najaar. Zo wennen de aanwezige koolmezen aan de kastjes in de winter en is er meer kans dat ze in het voorjaar als broedplaats worden gekozen. Dat is wat je uiteindelijk wilt, want koolmezen met jongen hebben heel veel rupsen nodig.

Grootoorvleermuizen

Grootoorvleermuizen zijn 5 cm groot en hebben in verhouding extreem grote oren van 4 cm. Van nature vind je ze vooral op grote zolders van kerken en kastelen.De grootoorvleermuizen jagen op spinnen, kevers, wantsen, maar vooral ook op nachtvlinders en motten. Ze zijn dus erg interessant in de strijd tegen eikenprocessievlinders. Gezien de grootoorvleermuizen hun natuurlijke biotoop in Europa hebben, kunnen we deze zoogdieren ook naar onze tuin lokken.

Hoe maak je jouw tuin aantrekkelijk voor een grootoorvleermuis? Hang een vleermuizennestkast aan een stevige boom, het liefst in de buurt van andere bomen met de voorzijde naar de zonkant. Een vleermuizenkast hang je best op in het voorjaar. Meerdere vleermuizenkasten geven meer kans op behuizing in de zomer.

Sluipwespen en sluipvliegen

Er zijn verschillende soorten sluipwespen en -vliegen, maar wij kiezen ervoor om twee soorten te bespreken die de meeste kans op succes hebben. Zo is er de sluipvlieg Carcelis iliaca. Deze sluipvlieg wordt uitsluitend gevonden op rupsen (L4 tot L6) en poppen van eikenprocessievlinders. Een andere goede, natuurlijk vijand is de sluipwesp Pimpla processionea. Deze sluipwesp is uitsluitend te vinden op de poppen van de eikenprocessievlinder.

De larven van deze sluipwesp en sluipvlieg voeden zich met de eikenprocessierupsen en poppen. Ze komen van nature voldoende voor en kunnen dan ook een serieuze bijdrage leveren in de bestrijding van de eikenprocessierups als we niet preventief spuiten (ook niet met biologische middelen). Momenteel zijn deze natuurlijke vijanden niet te koop. Wel worden er beroepsmatig insectenkasten geplaatst met geparasiteerde nesten als vorm van natuurlijke eikenprocessierups bestrijding.

Gaasvliegen en zweefvliegen

Het directe effect van de gaasvlieglarven op de populatie eikenprocessierupsen is tot op heden nog niet aangetoond, wel wordt er veel mee geëxperimenteerd. Gaasvlieg larven zijn namelijk alleseters die vlindereitjes, jonge rupsen, wantsen, bladluizen en spint eten. Als je deze wilt uitzetten in je tuin, dan heb je een hoogwerker nodig.

Boommieren

Ten slotte is uit onderzoek gebleken dat boommieren jonge eikenprocessierupsen eten. Het komt zelfs voor dat boommieren in groepen de rupsen in het 4de larvestadium aanvallen.

Met welke planten trek ik natuurlijke vijanden aan?

Belangrijk is om zoveel mogelijk diversiteit te creëren in je tuin. Dit kan onder andere door een gelaagdheid in de siertuin te voorzien. Denk aan bomen, struiken en onderbegroeiing, maar ook aan wilde hoekjes en bloemenweiden. Boerenwormkruid en fluitekruid blijken een zeer grote aantrekkingskracht te hebben op veel insecten, vlinders, zweefvliegen en oorwormen. Kortom, zorg voor een natuurlijke habitat in je tuin en vervolgens trek je al gauw natuurlijke vijanden aan.

Een boom planten

Als je bomen gaat planten in je tuin, doe het dan doelbewust. Dat wil zeggen dat je rekening moet houden met de biodiversiteit. Zo is een wilg dé boom die zorgt voor de hoogste biodiversiteit van insecten, mijten en nachtvlinders. Daarnaast doet de zomereik het ook goed, maar die is dus gevoelig aan eikenprocessievlinders. Amerikaanse eik trekt daarentegen juist weinig soorten insecten aan.

Extra tips voor het aantrekken van natuurlijke vijanden tegen de eikenprocessievlinder

Er zijn natuurlijk nog meer maatregelen die je kunt treffen om te zorgen dat sluipwespen en insecten zich beter voelen in je tuin. Hieronder geven we nog 3 aanvullende tips:

• Als je maait, doe het dan gefaseerd en zeker niet op de moment dat de insecten bloeiende planten nodig hebben.
• Fluitenkruid is een geweldige plant voor allerlei nuttige insecten. Probeer deze altijd te plaatsen in een verloren hoekje. Ook bramen creëren ideale schuilplaatsen voor nuttige insecten.
• Laat in de winter een stukje grasland staan. Maai dus niet alles kort.

Biologisch bestrijdingsmiddel processierups

Naast een natuurlijke bestrijding van de eikenprocessierups kun je ook nog biologische middelen inzetten. Hoe doe je dat? Biogroei legt het uit!

Insectparasitaire nematoden toepassen

Het aaltje steinernema feltiae kan succesvol ingezet worden om de jonge larven van de eikenprocessierups te doden. Er moet een bladbehandeling met deze aaltjes uitgevoerd worden op het moment dat de rupsen in de 1ste en 2de larvestadium zijn; zeer jong en zonder brandharen.

De optimale toepassingsperiode is de eerste weken van april: op dat moment komen de eikenprocessierupsen net uit de eitjes. Bovendien zijn er dan nog maar weinig bladeren aan de eikenboom. Daar komt nog eens bij dat de rupsen nog geen vervelende brandharen hebben. Pas vanaf half mei gaan de rupsen naar het 3de larvestadium en krijgen ze de eerste brandharen.

De aaltjes moet je eerst oplossen in water en kun je daarna verspuiten met een druk lager dan 5 bar. Voor een goede bestrijding moeten de aaltjes over de hele boom verspreid worden. Daarbij moet je vooral tot bovenaan in de kruin van de boom kunnen. Voor bomen tot 24 m hoog lijkt me dit voor particulieren niet mogelijk. Voor kleine bomen kan je gebruik maken van onze nematodenspuit om de aaltjes in de boom te verdelen.

Aaltjes kunnen ook andere jonge rupsen infecteren die op het moment van de bespuiting op de eik aanwezig zijn. Doordat de bespuiting zeer vroeg in het voorjaar valt, zijn er op dat moment weinig andere rupsen - met uitzondering van de rupsen van de wintervlinder. Spuit je later in april of nog in mei? Dan zijn er volgens de vlinderstichting tot maar liefst 100 rupsensoorten aanwezig op eik. Zoals je misschien wel begrijpt is het slecht voor het vogelbestand als al die rupsen gedood worden. Geen rupsen betekent immers veel minder voedsel voor de jonge vogels in de nesten. Spuiten van aaltjes op een ander moment dan in de eerste weken van april moet daarom absoluut vermeden worden.

Eenmaal gespoten gaan de aaltjes op jacht naar de rupsen. Vervolgens dringen de aaltjes de rupsen binnen en gaan ze bacterieel vergiftigen. Aangezien aaltjes niet tegen UV-straling kunnen, kun je de behandeling het beste ’s avonds laat of zelfs ’s nachts uitvoeren. Bij Biogroei koop je deze aaltjes onder de merknaam Felti-care.

Bacteriepreparaat

Met het bacteriepreparaat bacillus thuringiensis kun je net als met aaltjes de eikenprocessierupsen bestrijden. Het bacteriepreparaat gebruik je op het moment dat de eiken 40% blad vertonen. Dit is dus later dan de aaltjestoepassing. Een nadeel van dit bestrijdingsmiddel? Rupsen van andere aanwezige vlindersoorten worden ook gedood. Bovendien heb je een hoogwerker nodig om de behandeling uit te voeren.

Aangezien aaltjes maar korte tijd in de boom actief zijn en vroeg in het seizoen wordt toegepast, gaat de voorkeur uit naar de aaltjesmethode tegenover spuiten met een bacteriepreparaat zoals Xentari. Van de bomen die preventief bespoten werden met nematoden of een bacteriepreparaat bleek maar 15% van de 36.000 geïnspecteerde bomen aangetast en de nesten waren ook beduidend kleiner dan op onbespoten bomen (Bron: naturetoday.com).

Effectiviteit van lijmbanden om de boom tegen eikenprocessierups

Je kunt ook lijmbanden inzetten tegen de processierups, maar de effectiviteit laat wat te wensen over. De eikenprocessierups blijft weliswaar de gehele ontwikkeling van ei tot pop in dezelfde boom. Zelfs als de rups migreert van boven naar beneden om een nest te maken in de grond, zal slechts een deel van de rupsen tegen de lijmband terecht komen.

Als de leider van de groep vast komt te zitten in de lijmband, dan ontstaat paniek in de groep. Hierdoor worden er massaal brandharen gelost. Dat is weer erg nadelig voor de omgeving, omdat die besmet wordt met al de geloste brandharen. Bovendien gaan de rupsen uiteindelijk gewoon verder kruipen over de vastgeplakte rupsen op de lijmband.

Daar komt nog eens bij dat vogels die de vastgeplakte rupsen zien hangen, deze willen opeten met als risico dat ze zelf aan de lijmband blijven kleven. Hang daarom nooit een boomband tegen eikenprocessierups. Dit bestrijdingsmiddel kent namelijk meer nadelen dan voordelen.

De eco-piège val

De eco-piège bestaat uit een band die om de boom bevestigd worden met een opvangzak. Deze val is uitermate geschikt voor de dennenprocessierups, maar niet voor de eikenprocessierups. Dennenprocessierupsen verlaten de boom om in de grond te verpoppen en worden dan via de eco-piège gevangen. Daarentegen verpoppen eikenprocessierupsen grotendeels in de bomen behalve de rupsen die zich in de grond ingraven.

Er zijn inmiddels al veel proeven gedaan met de eco-piège val. Helaas bleek dit bestrijdingsmiddel niet te werken tegen eikenprocessierups.

Thuis eikenprocessierups bestrijden

Als je zelf eikenprocessierups wil bestrijden, dan kun je volgende zaken ondernemen:

1. Vogelkasten voor de koolmees en pimpelmees ophangen in het najaar
2. Nestkasten voor vleermuizen plaatsen in het voorjaar
3. Feromoonval eikenprocessierups ophangen vanaf juli tot september
4. Nematoden Felti-care spuiten rond half april

Feromoonval eikenprocessierupsvlinder kopen

De feromoonval eikenprocessierups bestaat uit een plastic mottenval met twee bijhorende feromooncapsules. Deze feromonen verspreiden de geur van vrouwelijke eikenprocessierups vlinders. Dankzij die verleidelijke feromonen worden de rondvliegende mannetjes uiteindelijk in de val gelokt. Een feromoonval eikenprocessierups vangt dan ook voornamelijk volwassen mannelijke vlinders. Hierdoor geeft de feromoonval tevens inzicht in het te verwachten aantal rupsen in het nieuwe jaar.

De feromoonval hang je op wanneer de vlinders vliegen, namelijk van begin juli tot september. De bijgevoegde feromooncapsules gaan elk 6 weken mee. Hierdoor zijn de twee capsules voldoende voor een volledig seizoen. Je hangt maximaal één feromoonval op per boom, of per drie bomen als je meerdere eikenbomen hebt.

Processierups vogels

Meer en meer groeit het besef dat biodiversiteit opbouwen de belangrijkste component is in de strijd tegen de eikenprocessierups. Maar ook tegen andere plagen zoals buxusmot kan een goede biodiversiteit het verschil maken. Vogels zijn immers de beste natuurlijke bestrijders van deze rupsen. Dus welke vogels eten de processierups?

Koolmezen staan op de eerste plaats. Daarnaast doen ook pimpelmezen en ringmussen hun best in de strijd tegen de eikenprocessierups. Ze eten zelf niet zoveel rupsen, maar pimpelmezen en ringmussen voeren ze massaal aan hun jongen. Het is daarom belangrijk dat je nestkastjes voor koolmees en nestkastjes voor pimpelmees plaatst zodat de vogels bij jou komen broeden.

Andere vogels die alle stadia van de eikenprocessierups lusten zijn: de spreeuw, de zwarte mees, de glanskop, de matkop, de boomklever, spechten, wielewaal, koekoek en vinken. Het roodborstje, het winterkoninkje en de boomkruiper eten enkel de jonge rupsen.

Als je de vogels het hele jaar rond wilt houden in je tuin, dan is het aan te raden om ze in de winter bij te voeren met de gepaste voeding. Hierover lees je meer in onze blog van december.

Vogels in de tuin en bacteriepreparaat

Als je het vogelbestand wilt opbouwen, dan is het af te raden om met een bacteriepreparaat tegen rupsen te spuiten in de eikenbomen. Dit heeft te maken met het feit dat het bacteriepreparaat pas toegepast kan worden als er voldoende blad is. Hierdoor zijn er inmiddels ook al veel andere rupsensoorten aanwezig zijn. Het bacteriepreparaat doodt alle rupsen, ondanks dat het een biologisch preparaat. Door het doden van alle rupsen neemt het voedselaanbod voor de vogels af.

Indien het absoluut nodig, dan is het beter gebruik te maken van aaltjes Felti-care in plaats van een bacteriepreparaat. Aangezien de aaltjes vroeger in het seizoen worden gespoten is er weinig tot geen nadelig effect op andere rupsen.

Bescherm jezelf tegen de eikenprocessierups

Ben je van plan te gaan wandelen in de buurt van besmette eikenbomen? Tref dan volgende maatregelen:

• Draag een lange broek en lange mouwen om je tegen rond dwarrelende brandharen te beschermen.
• Draag een zonnebril en een sjaal om je hals te bedekken.
• Houd zoveel mogelijk afstand van de nesten: niet alleen in de eikenbomen maar ook in de grond kunnen nesten voorkomen. Bovendien kunnen grondnesten zeer groot zijn, dus let extra op.
• Houd je hond aan de lijn en vermijd dat hij/zij in de buurt van eikenbomen komt.

Biologische bestrijdingsmiddelen kopen bij Biogroei

Heb jij een vervelende plaag in de tuin zoals de eikenprocessierups? Alleen de beste biologische bestrijdingsmiddelen zoals aaltjes, insecten en feromoonvallen koop je snel en eenvoudig bij Biogroei! We verzenden dagelijks de bestellingen met onze vaste koerierdiensten. Hierdoor ontvang je meestal de volgende werkdag al je pakje. Bovendien worden bestellingen met een waarde vanaf €50,- geheel gratis verzonden!

Waarom zou je voor Biogroei kiezen? Alle producten die we aanbieden zijn ecologisch verantwoord en 100% natuurlijk. Bovendien zijn we reeds 30 jaar actief in de sector van biologische bestrijding. Hierdoor zijn we inmiddels expert geworden in biologische bestrijdingsmiddelen. Onze klantenservice geeft dan ook met plezier advies en antwoord op al je vragen. Twijfel dus niet om contact met ons op te nemen!